მეოთხე გაჩერება ულუმბოს მონასტერი, რომელიც მდებარეობს შიდა ქართლში, ხაშურის რაიონში, მდინარე ჭირათხეულას ერთ-ერთ მარჯვენა შენაკადის ხეობაში. მის დაარსებას მიაწერენ ერთ-ერთ ცამეტ ასურელ მამათაგანს, მიქაელ ულუმბოელს, ვახუშტი ბატონიშვილის ცნობით: „ჭერათხევის… სერს ზეით არს მონასტერი ულუმბას, უგუნბათო, დიდი, დიდშენი, მიქელ იგ(13) მამათგანის ქმნული, და დაფულულ არს მიქელ მუნვე ზის წინამძღვარი“.
სამწუხაროდ არ ვიცით სად არის დასაფლავებული მიქაელ ულუმბოელი, ამბობენ მონასტრის ეზოშიაო.
ქართველთა ერთ–ერთი ჯალალ ედ დინთან გამარჯვების ბრძოლის დროს, ამირეჯიბს ხელთ უგდია მოწინააღმდეგის სეფე დროშა და იგი შეუწირავთ ულუმბოს ღვთისმშობლის ხატისათვის. ეს ფაქტი კი იმაზე მეტყველებს, რომ XIII საუკუნეში ულუმბოს ეკლესია უკვე არსებობდა და სულაც არ დაუარსებია მიქაელ ულუმბოელს.
თუმცა ძალიან მწირია ამ ტაძრის შესახებ ინფორმაცია, მაგრამ სამაგიეროდ დიდებულია და ულამაზესია იგი, ტყეში ჩაფლული სისპეტაკე და სიმშვიდე დანახვისთანავე ჩაგაფიქრებს, მეტყველების უნარს გაკარგვინებს და მონუსხული, ემოციებით აღვსილი, ზიხარ ეზოში და უყურებ ამ პატარა ტაძრის სიდიადეს. სიდიადეს რომელიც სანთლისა და საკმევლის სუნით შეგახსენებს უფალი სუფევს შენში და ყველგან, სადაც არ უნდა წახვიდე. აქ კი უფრო ახლოს ხარ კეთილშობილებასთან, სიმართლესთან, სიყვარულის გრძნობით, მადლიერი ხარ და ბედნიერი, რომ ნახე და შეეხე . . . რომ განიცადე . . . რომ შეგიძლია სხვასაც გაუზიარო . . . რომ ღმერთმა ამის ღირსი გაგხადა.
ულუმბოს მონასტრის მეორედ აღშენების თარიღი 1400-1415 წლებით სახელდება, ეს დასტურდება ამირეჯიბთა გვარის სიგელიდან.
1871 წელს მღვდელთმსახურების განახლების მიზნით ულუმბოს მონასტერი თავიდან აღუდგენიათ.
ყველას მოგიწოდებთ, გთხოვთ, როდესაც ამ ტაძრის მონახულებას გადაწყვეტთ, აუცილებლად აიტანეთ ცოტაოდენი ზეთი , მარილი, ღვინო და ფქვილი, ან რისი შესაძლებლობაც გექნებათ.
სიყვარულით
ნ.შ
